Właściwe leczenie alergii poprawia jakość życia
Ocenia się, że ponad 50% populacji stale lub okresowo przyjmuje leki antyhistaminowe [1]. Objawy alergii są jednak niekiedy bagatelizowane ze względu na przekonanie, że choroby alergiczne są w rzeczywistości niegroźne. Tymczasem nie tylko znacząco obniżają one jakość życia pacjentów, ale udowodniono również, że wiążą się z istotnym obciążeniem socjologicznym i ekonomicznym [2].
Mówiąc o jakości życia w aspekcie chorób alergicznych, bierzemy pod uwagę zarówno kwestie ekonomiczne takie jak bezpośrednie koszty leków i usług medycznych, jak i straty pośrednie wynikające z nieobecności w pracy, obniżonej produktywności, problemów z koncentracją i nauką. Uważa się dlatego, że efektywne leczenie chorób alergicznych nie tylko poprawia codzienną aktywność i podnosi jakość życia pacjentów, ale zmniejsza również koszty późniejszej terapii [2].
Poza skutecznością terapeutyczną, bardzo ważną kwestią braną pod uwagę w wyborze leku przeciwalergicznego jest jego działanie sedacyjne. Z tego powodu za największy przełom w terapii schorzeń o podłożu alergicznym uważa się odkrycie tak zwanych leków przeciwhistaminowych II generacji, które – w odróżnieniu od I generacji- selektywnie oddziałują na receptory histaminowe H1, dzięki czemu pozbawione są działania usypiającego. Ich wybiórczy mechanizm działania terapeutycznego, niska penetracja do ośrodkowego układu nerwowego i brak oddziaływania na receptory adrenergiczne, muskarynowe czy dopaminergiczne sprawia, że pozbawione są one zdecydowanej większości efektów ubocznych, jakimi obarczone są leki I generacji [2]. Co oznacza to w praktyce?
Alergia to nie tylko katar czy łzawienie oczu. To także obniżenie jakości życia, utrudnienie wykonywania codziennych czynności, osłabiona koncentracja czy wzmożona senność. Innymi słowy, dolegliwości towarzyszące alergii mogą długotrwale i znacząco obniżać komfort życia pacjenta oraz determinować samopoczucie chorego w okresie nasilenia objawów. Pierwsza generacja leków przeciwhistaminowych niwelowała co prawda główne objawy alergii, osłabiała jednak równocześnie zdolności psychomotoryczne, uniemożliwiając naukę czy wykonywanie takich prac jak np. obsługa maszyn lub prowadzenie pojazdów. Zmniejszała także koncentrację i powodowała wzmożoną senność [1].
Objawy uboczne towarzyszące przyjmowaniu leków przeciwhistaminowych I generacji były wielokrotnie powodem nieprzestrzegania zaleceń terapeutycznych ze strony pacjentów, a nawet odstawiania tych leków. Problemy te zostały wyeliminowane wraz z pojawieniem się leków przeciwhistaminowych II generacji. Dzięki nim możliwe stało się dostosowanie działania leku do potrzeb pacjenta przy jednoczesnej redukcji liczby i nasilenia działań niepożądanych. Przełożyło się to na poprawę skuteczności terapii i lepsze przestrzeganie zaleceń terapeutycznych [2].
Przykładem leku przeciwhistaminowego II generacji pozbawionego wpływu na ośrodkowy układ nerwowy i nie wywołującego sedacji jest feksofenadyna. Lek ten nie wpływa na funkcje psychomotoryczne, a jego działanie sedacyjne jest porównywalne z placebo [3]. Dlaczego brak sedacji jest tak ważnym aspektem kuracji przeciwalergicznej? Okazuje się, że zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych może ulegać upośledzeniu w większym stopniu wskutek zastosowania leków przeciwhistaminowych pierwszej generacji aniżeli alkoholu. Chociaż pacjenci nie zawsze odczuwają sedacyjne działanie leków przeciwhistaminowych, nie oznacza to jednak, że ich koncentracja i zdolności psychomotoryczne nie ulegają osłabieniu. Dotyczy to szczególnie osób starszych oraz pacjentów z zaburzeniami poznawczymi innego pochodzenia. Poza upośledzaniem czynności psychomotorycznych uważa się także, że leki przeciwhistaminowe w znacznym stopniu mogą odpowiadać za zmniejszenie wydajności pracy oraz wypadki komunikacyjne [4]. Rekomendując więc naszym pacjentom leki przeciwhistaminowe powinniśmy wziąć pod uwagę potencjalne skutki kuracji przeciwalergicznej oraz zaproponować taki lek, którego stosowanie nie obniży komfortu życia pacjenta.
Jedynym lekiem przeciwhistaminowym dostępnym bez recepty, który w żadnym stopniu nie wywołuje działania sedacyjnego jest feksofenadyna [5]. Nie wpływa ona również na czynność psychomotoryczną, nie wykazuje ani efektu sedacyjnego,ani antycholinergicznego [6]. Dzięki temu jej stosowanie umożliwia bezpieczne prowadzenie pojazdów mechanicznych czy wykonywanie zadań wymagających koncentracji, a także nie utrudnia nauki czy pracy umysłowej. Uważa się, że stosowanie feksofenadyny w leczeniu objawów alergii znacząco poprawia komfort życia pacjentów. W jednym z randomizowanych badań obejmujących pacjentów w wieku od 12 do 65 lat z umiarkowanymi lub ciężkimi objawami sezonowego alergicznego nieżytu nosa oceniano jakość życia pacjentów stosujących feksofenadynę za pomocą tak zwanych kwestionariuszy jakości życia. Pacjenci otrzymujący feksofenadynę w dawce 120 lub 180 mg wykazywali istotnie większą poprawę w ogólnej ocenie jakości życia aniżeli pacjenci otrzymujący placebo. Obie grupy leczone feksofenadyną odnotowały zmniejszenie całkowitego upośledzenia aktywności w porównaniu z grupą placebo [7].
Podobne badanie oceniające skuteczność feksofenadyny przeprowadzono w Japonii. Uwzględniono w nim sześć codziennych czynności – zajęcia na świeżym powietrzu, funkcjonowanie społeczne, sen, aktywność fizyczną i funkcje emocjonalne, a także ogólną jakość życia.
14. dnia po rozpoczęciu badania zauważono poprawę jakości życia we wszystkich badanych aspektach, podczas gdy w grupie placebo pogorszenie nastąpiło we wszystkich domenach z wyjątkiem aktywności na świeżym powietrzu. Badanie dowiodło, że podawanie feksofenadyny poprawiało ogólną jakość życia i łagodziło trudności związane z codziennym życiem pacjentów cierpiących na alergię [8].
Właściwe leczenie alergii może znacząco poprawiać jakość życia pacjentów. Zwiększa ich produktywność w szkole czy pracy, pozwala także zachować koncentrację i nie utrudnia prowadzenia pojazdów czy wykonywania czynności mechanicznych. W składzie leku Allegra znajdziemy 120 mg feksofenadyny należącej do preparatów przeciwhistaminowych II generacji. Jest to jedyny lek przeciwalergiczny, który w żadnym stopniu nie wykazuje działania sedacyjnego, co wyróżnia go na tle pozostałych leków przeciwhistaminowych [7]. Warto pamiętać o tym polecając naszym pacjentom leki przeciwalergiczne. Zachowanie komfortu życia pomimo objawów alergii może nie tylko ułatwić leczenie, ale także zwiększyć jego skuteczność.
Opracowała mgr farm. Agnieszka Jeżewska-Żylik
Piśmiennictwo:
1. Rygalski M, Zawisza E., Atrybuty nowoczesnego leku przeciwhistaminowego, Lek w Polsce VOL 25 NR 03’15 (286)20-25
2. Piotr Kuna, Dariusz Jurkiewicz, Magdalena M. Czarnecka-Operacz, Rafał Pawliczak, Jarosław Woroń, Marcin Moniuszko, Andrzej EmerykMiejsce i kryteria wyboru leków przeciwhistaminowych w leczeniu alergii. Stanowisko ekspertów, Adv Dermatol Allergol 2016; XXXIII (6): 397–410
3. Narbutt J., leki przeciwhistaminowe ii generacji w praktyce codziennej, Pediatr Med Rodz 2012, 8 (4), p. 351-359
4. Jutel M., Działanie sedacyjne leków przeciwhistaminowych. Alergia, 2007, 1: 9-11
5. Meltzer EO, et al. Evaluation of the optimal oral antihistamine for patients with allergic rhinitis. Mayo Clin Proc. 2005 Sep; 80(9): 1170-6. 2
6. Woroń J, Porębski G, Dymura K, Leki przeciwhistaminowe a prowadzenie pojazdów. „TERAPIA” nr 5 (257), MAJ 2011, s. 7-10, Zawisza E. i inni. Alergia 2009; 3: 25-27. https://www.esculap.com/publication/129257/leki-przeciwhistaminowe-a-pro…
7. Meltzer E.O, Casale T.B, Nathan R.A, Once-daily fexofenadine HCl improves quality of life and reduces work and activity impairment in patients with seasonal allergic rhinitis, Annals of Allergy, Asthma & Immunology 1999, 83 (4): 311-317 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10541423
8. Okubo K, Gotoh M, Shimada K, Ritsu M, Kobayashi M, Okuda M., Effect of fexofenadine on the quality of life of Japanese cedar pollinosis patients, Allergology International (2004) 53: 245–254
Allegra, 120 mg, tabletki powlekane. Każda tabletka zawiera 120 mg feksofenadyny chlorowodorku (Fexofenadini hydrochloridum), co odpowiada 112 mg feksofenadyny. Wskazania do stosowania: Leczenie objawowe sezonowego alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa. Dawkowanie i sposób podawania: Dawkowanie Dorośli i dzieci w wieku 12 lat i starsze: Zalecana dawka feksofenadyny chlorowodorku dla dorosłych i dzieci w wieku 12 lat i starszych wynosi 120 mg raz na dobę, przed posiłkiem. Feksofenadyna jest farmakologicznie czynnym metabolitem terfenadyny. Dzieci w wieku poniżej 12 lat: Nie badano skuteczności i bezpieczeństwa stosowania feksofenadyny chlorowodorku w dawce 120 mg u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Grupy zwiększonego ryzyka: Badania przeprowadzone w grupach zwiększonego ryzyka (osoby w podeszłym wieku, osoby z zaburzeniem czynności nerek lub wątroby) wykazały, że nie jest konieczne dostosowanie dawkowania feksofenadyny chlorowodorku w tych grupach pacjentów. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Tak jak w przypadku większości nowych leków, dane dotyczące stosowania u pacjentów w podeszłym wieku oraz u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby są ograniczone. W tych grupach pacjentów feksofenadyny chlorowodorek należy stosować ze szczególną ostrożnością. Pacjentów z chorobą układu krążenia występującą obecnie lub w wywiadzie należy ostrzec, że stosowanie leków przeciwhistaminowych może wiązać się z wystąpieniem takich działań niepożądanych, jak: tachykardia i kołatanie serca. Działania niepożądane: Działania niepożądane są wymienione poniżej według klasyfikacji układów i narządów oraz częstości występowania. Częstość występowania jest określona jako bardzo często (> 1/10), często (> 1/100 do < 1/10), niezbyt często (> 1/1000 do < 1/100), rzadko (> 1/10 000 do < 1/1000) lub bardzo rzadko (< 1/10 000), nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych. W badaniach klinicznych u dorosłych zgłaszane były następujące działania niepożądane z częstością występowania podobną do obserwowanej w grupie otrzymującej placebo: Zaburzenia układu nerwowego często (≥1/100 do <1/10): bóle głowy, senność, zawroty głowy; Zaburzenia żołądka i jelit: często (≥1/100 do <1/10): nudności; Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: niezbyt często (≥1/1 000 do <1/100): zmęczenie. U dorosłych zgłaszane były następujące działania niepożądane zebrane z obserwacji w okresie po wprowadzeniu produktu do obrotu. Częstość ich występowania jest nieznana (nie może być określona na podstawie dostępnych danych): Zaburzenia układu immunologicznego: reakcje nadwrażliwości z objawami, takimi jak: obrzęk naczynioruchowy, uczucie ucisku w klatce piersiowej, duszność, nagłe zaczerwienienie skóry i uogólnione objawy anafilaksji; Zaburzenia psychiczne: bezsenność, nerwowość, zaburzenia snu lub koszmary senne/wyraziste sny; Zaburzenia serca: tachykardia, kołatanie serca; Zaburzenia żołądka i jelit: biegunka; Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: wysypka, pokrzywka, świąd. Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych Po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Al. Jerozolimskie 181C, 02 – 222 Warszawa Tel.: + 48 22 49 21 301, Faks: + 48 22 49 21 309, E-mail: ndl@urpl.gov.pl Działania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu lub przedstawicielowi podmiotu odpowiedzialnego w Polsce. Wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn: Biorąc pod uwagę profil farmakodynamiczny i zgłaszane działania niepożądane jest mało prawdopodobne, aby feksofenadyny chlorowodorek wpływał na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. W obiektywnych testach wykazano, że Allegra nie wywiera znaczącego wpływu na czynność ośrodkowego układu nerwowego. Oznacza to, że pacjenci mogą prowadzić pojazdy mechaniczne i wykonywać zadania wymagające koncentracji. Jednakże w celu identyfikacji wrażliwych osób, u których występuje nietypowa reakcja na leki, zaleca się sprawdzenie indywidualnej reakcji na produkt, zanim pacjent będzie prowadził pojazd lub wykonywał skomplikowane zadania. OTC – produkt leczniczy wydawany bez przepisu lekarza. Przed zastosowaniem należy zapoznać się z pełną informacją o leku. Podmiot odpowiedzialny: Sanofi-Aventis Deutschland GmbH, Brüningstrasse 50, D- 65926 Frankfurt nad Menem, Niemcy. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez Prezesa URPLWMiPB nr: 4195. Informacji w Polsce udziela: Sanofi-Aventis Sp. z o.o., ul. Bonifraterska 17, 00-203, Warszawa, tel. +22 280 00 00.
{ChPL 08/2016}