Ocenia się, że ponad 50% populacji stale lub okresowo przyjmuje leki antyhistaminowe [1]. Objawy alergii są jednak niekiedy bagatelizowane ze względu na przekonanie, że choroby alergiczne są w rzeczywistości niegroźne. Tymczasem nie tylko znacząco obniżają one jakość życia pacjentów, ale udowodniono również, że wiążą się z istotnym obciążeniem socjologicznym i ekonomicznym [2].

Mówiąc o jakości życia w aspekcie chorób alergicznych, bierzemy pod uwagę zarówno kwestie ekonomiczne takie jak bezpośrednie koszty leków i usług medycznych, jak i straty pośrednie wynikające z nieobecności w pracy, obniżonej produktywności, problemów z koncentracją i nauką. Uważa się dlatego, że efektywne leczenie chorób alergicznych nie tylko poprawia codzienną aktywność i podnosi jakość życia pacjentów, ale zmniejsza również koszty późniejszej terapii [2].

Poza skutecznością terapeutyczną, bardzo ważną kwestią braną pod uwagę w wyborze leku przeciwalergicznego jest jego działanie sedacyjne. Z tego powodu za największy przełom w terapii schorzeń o podłożu alergicznym uważa się odkrycie tak zwanych leków przeciwhistaminowych II generacji, które – w odróżnieniu od I generacji- selektywnie oddziałują na receptory histaminowe H1, dzięki czemu pozbawione są działania usypiającego. Ich wybiórczy mechanizm działania terapeutycznego, niska penetracja do ośrodkowego układu nerwowego i brak oddziaływania na receptory adrenergiczne, muskarynowe czy dopaminergiczne sprawia, że pozbawione są one zdecydowanej większości efektów ubocznych, jakimi obarczone są leki I generacji [2]. Co oznacza to w praktyce?
Alergia to nie tylko katar czy łzawienie oczu. To także obniżenie jakości życia, utrudnienie wykonywania codziennych czynności, osłabiona koncentracja czy wzmożona senność. Innymi słowy, dolegliwości towarzyszące alergii mogą długotrwale i znacząco obniżać komfort życia pacjenta oraz determinować samopoczucie chorego w okresie nasilenia objawów. Pierwsza generacja leków przeciwhistaminowych niwelowała co prawda główne objawy alergii, osłabiała jednak równocześnie zdolności psychomotoryczne, uniemożliwiając naukę czy wykonywanie takich prac jak np. obsługa maszyn lub prowadzenie pojazdów. Zmniejszała także koncentrację i powodowała wzmożoną senność [1].

Objawy uboczne towarzyszące przyjmowaniu leków przeciwhistaminowych I generacji były wielokrotnie powodem nieprzestrzegania zaleceń terapeutycznych ze strony pacjentów, a nawet odstawiania tych leków. Problemy te zostały wyeliminowane wraz z pojawieniem się leków przeciwhistaminowych II generacji. Dzięki nim możliwe stało się dostosowanie działania leku do potrzeb pacjenta przy jednoczesnej redukcji liczby i nasilenia działań niepożądanych. Przełożyło się to na poprawę skuteczności terapii i lepsze przestrzeganie zaleceń terapeutycznych [2].

Przykładem leku przeciwhistaminowego II generacji pozbawionego wpływu na ośrodkowy układ nerwowy i nie wywołującego sedacji jest feksofenadyna. Lek ten nie wpływa na funkcje psychomotoryczne, a jego działanie sedacyjne jest porównywalne z placebo [3]. Dlaczego brak sedacji jest tak ważnym aspektem kuracji przeciwalergicznej? Okazuje się, że zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych może ulegać upośledzeniu w większym stopniu wskutek zastosowania leków przeciwhistaminowych pierwszej generacji aniżeli alkoholu. Chociaż pacjenci nie zawsze odczuwają sedacyjne działanie leków przeciwhistaminowych, nie oznacza to jednak, że ich koncentracja i zdolności psychomotoryczne nie ulegają osłabieniu. Dotyczy to szczególnie osób starszych oraz pacjentów z zaburzeniami poznawczymi innego pochodzenia. Poza upośledzaniem czynności psychomotorycznych uważa się także, że leki przeciwhistaminowe w znacznym stopniu mogą odpowiadać za zmniejszenie wydajności pracy oraz wypadki komunikacyjne [4]. Rekomendując więc naszym pacjentom leki przeciwhistaminowe powinniśmy wziąć pod uwagę potencjalne skutki kuracji przeciwalergicznej oraz zaproponować taki lek, którego stosowanie nie obniży komfortu życia pacjenta.

Jedynym lekiem przeciwhistaminowym dostępnym bez recepty, który w żadnym stopniu nie wywołuje działania sedacyjnego jest feksofenadyna [5]. Nie wpływa ona również na czynność psychomotoryczną, nie wykazuje ani efektu sedacyjnego,ani antycholinergicznego [6]. Dzięki temu jej stosowanie umożliwia bezpieczne prowadzenie pojazdów mechanicznych czy wykonywanie zadań wymagających koncentracji, a także nie utrudnia nauki czy pracy umysłowej. Uważa się, że stosowanie feksofenadyny w leczeniu objawów alergii znacząco poprawia komfort życia pacjentów. W jednym z randomizowanych badań obejmujących pacjentów w wieku od 12 do 65 lat z umiarkowanymi lub ciężkimi objawami sezonowego alergicznego nieżytu nosa oceniano jakość życia pacjentów stosujących feksofenadynę za pomocą tak zwanych kwestionariuszy jakości życia. Pacjenci otrzymujący feksofenadynę w dawce 120 lub 180 mg wykazywali istotnie większą poprawę w ogólnej ocenie jakości życia aniżeli pacjenci otrzymujący placebo. Obie grupy leczone feksofenadyną odnotowały zmniejszenie całkowitego upośledzenia aktywności w porównaniu z grupą placebo [7].

Podobne badanie oceniające skuteczność feksofenadyny przeprowadzono w Japonii. Uwzględniono w nim sześć codziennych czynności – zajęcia na świeżym powietrzu, funkcjonowanie społeczne, sen, aktywność fizyczną i funkcje emocjonalne, a także ogólną jakość życia.
14. dnia po rozpoczęciu badania zauważono poprawę jakości życia we wszystkich badanych aspektach, podczas gdy w grupie placebo pogorszenie nastąpiło we wszystkich domenach z wyjątkiem aktywności na świeżym powietrzu. Badanie dowiodło, że podawanie feksofenadyny poprawiało ogólną jakość życia i łagodziło trudności związane z codziennym życiem pacjentów cierpiących na alergię [8].

Właściwe leczenie alergii może znacząco poprawiać jakość życia pacjentów. Zwiększa ich produktywność w szkole czy pracy, pozwala także zachować koncentrację i nie utrudnia prowadzenia pojazdów czy wykonywania czynności mechanicznych. W składzie leku Allegra znajdziemy 120 mg feksofenadyny należącej do preparatów przeciwhistaminowych II generacji. Jest to jedyny lek przeciwalergiczny, który w żadnym stopniu nie wykazuje działania sedacyjnego, co wyróżnia go na tle pozostałych leków przeciwhistaminowych [7]. Warto pamiętać o tym polecając naszym pacjentom leki przeciwalergiczne. Zachowanie komfortu życia pomimo objawów alergii może nie tylko ułatwić leczenie, ale także zwiększyć jego skuteczność.

Opracowała mgr farm. Agnieszka Jeżewska-Żylik